KURULMAMIŞ SORULARIN UYDURULMUŞ CEVAPLARI

 

Kendisine ardı ardına soru soran yüzlere baktığında ve cevaplara – yani gerçekle uyuşan cevaplara – sahip olmadığını fark ettiğinde A. gülümsedi. Çünkü bazen yapılabilecek tek şey gülümsemektir. Bir gülüşün onlarca farklı anlama gelebileceğini biliyordu elbette ve cevapsızlığına kızmaktan çok haklı çıkmanın kibriyle yaklaşmaya hevesli sorucuların hoşuna gitmeyeceğini de. Önce gülümsedi, ardından “ durum iyi değil” diye düşündü. Düşünmesiyle bir başka gülümseme hazırlığı daha peyda oldu yüzünde. Düşünme, konuş! Bunu, kendine söyledi. Dışarıdan bakılsa sinirlerinin bozulduğu izlemine kapılmak işten değildi: Sinirleri boşaldı, sırıtıp duruyor.

 

“ Seni bekliyoruz A.” dedi sağ baştaki kadın. “ açıklamanı duymaya can atıyoruz” eklemesi saklamaya gerek görmediği bir küçümseme içeriyordu.

 

Büyüksemeye tercih ederdi A. küçüksemeyi. Küçükseme, haksız çıkarma arzusunu getirir, sizi harekete geçirirdi. Büyük görmek ise karşı tarafın ummadığı hayal kırıklığını garanti ederdi. Siz dururdunuz, büyükseyen düşerdi. Küçümseyen sindirmenin keyfini büyütendi öte yandan.

 

Sinmiş değil, sadece gülmüştü. Daha da gülesi vardı beteri. Yüz boyunca genişleyecek ağız, “ açıklamam yok, böyle olduğu haliyle” der gibi küstah, “ kendi boyutumdayım”ı ima edercesine aldırmaz görünecekti. Öyle de oldu.

 

Kıpırdanmalar, diğerlerine anlamlı bakış atmalar belirginleşti. Adamlardan biri hafifçe öksürdü, mesaj vermek ister gibi. Sarışın kadın parmaklarını saçlarının arasına daldırıp duruyordu. Odanın havası ağırlaşırken, uyku bastırmış gibi esneyen soru sorma konusunda diğerleri kadar hevesli olmayandı. A’nın tebessümündeki uçarılık, sözü en fazla geçiyor gibi görüneni en çok rahatsız etmişti belli ki. “ biraz ara verelim” dedi rahatsız. Bunu bekliyor olmalılar ki aniden ayaklandılar. Kısa sürecek bir karmaşa yaşandı; çekilen sandalyeler, fısıldaşmalar, çıkışa ilk ulaşmak için acele edenlerin itişi kakışı dakikalardır tek düze bir havası olan bu kasvetli odayı bir an için katlanılabilir kıldı. “ Sen de yüzünü yıka” dediler A’ya. Oralı olmadı. Odayı terk edişlerinin yarattığı küçük çaplı kaosu hayranlıkla izledi. Çıkanlar çıktı, A. Odada kaldı. Herkes çıktıktan sonra kapanan kapıya dikti gözlerini. Sonra bir şey hatırlamış gibi silkinip, ellerini gülümseyişini korumak ister gibi nazikçe yüzüne kapadı.

 

Boşalan odanın ağırlaşmış sessizliği dikkatini dağıtmasaydı cevapları düşünme fırsatı olabilirdi. Daha önce düşünülmemiş gibi, daha önce düşünülmediği şekliyle. Cevapları değil soruları düşünmeliydi belki de. Düşünmeyip hatırlamak da bir çözüm olabilirdi. Belki.

 

İyi bir sorunun cevabı değil, cevaptan sonra gelecek – ki soru iyiyse getirmeliydi – yeni soruların önünü açması gerektiğini hatırlamalıydı örneğin. Hatırlasa da zihni hatırladığının – felsefi bir klişe olduğu için – reddederdi. Olmadı. Başka bir deneme: İyi bir sorunun tüm zamanlar için “ soru ” olarak kalabilmeyi başarması gerekirdi ki, tekrar tekrar başka zihinlerce de sorulsun. İki etti: Felsefi klişe! Hiç sormamış olmakla çok fazla sormuş olmanın aynı kapıya çıktığını hatırlamalıydı belki de. Ya da soru üstüne düşünmekten vazgeçmeliydi.

Gidenler dönmedi.

Son bir saat içinde sorup durmuşlardı peş peşe oysa.

Oturduğu sandalye bozması koltukta kıpırdandı. Sıkılmış mıydı? Yok, dedi A. Sıkılmadım. Öyle ya bunalmış olsaydı istediklerini verir; sordukları, sormadıkları, sormayı akıllarına dahi getiremediklerinin cevaplarını sıralar, yoluna giderdi.

-          Görür görmez tanımadım!

-          Okur okumaz anladım!

-          İşitir işitmez, unuttum!

-          Dokunur dokunmaz lal oldum!

Tüm cümlelerin sonuna ( uysa da uymasa da ) ünlem koy, konuyu kapat. Ünlem cümlelerinin doğruluk değeri yoktur, belki de bu odadan kurtulmanın – herkes için kurtuluş – yolu budur. Doğruluk değeri olmayan cümlelere en az onlar kadar doğruluk değeri olmayan cümlelerle karşılık verdin mi, soran da cevaplayan da kısır bir döngünün içinde debelenip durur.

-          Ne anladın?

Anlamak; anlam vermenin, sunulanı veya olanı yahut olmayanı zihninde şekillendirmenin sonucudur. Zihnin yapısı belirleyicidir tam da o noktada. Felsefeciler buna duraksamaksızın konseptüalizm, derler. Aristoteles’ten Kant’a uzanan dikenli bir yolda yeşillenmiştir. Söz sizden çıkmadıysa, anlam, sizden çıkmamışın zihninizde bir karşılığının olması koşuluna bağlıdır. Demek ki vardı. Karşılık. Gözlerim sözcüklerin üzerinde gezindi, zihnim karşıladı. Ne anladığım ise bende.

 

-          Nasıl oldu da tanımadın?

Anladığına benzemeyeni tanımıyorsun. Basit. Anladığın sende, tanıman gereken zihninin dışında. Anlam gerçeğin karşısında güdük bir çaba nihayetinde.

 

-          Bir deneyim unutulabilir mi?

 

İnsan kendi zihninden utandı mı , ya kızarır ya unutur ( p V q ): tikel evetleme. Bende başından beri her şey tümel evetlemeydi ( p Ʌ q )

-          Niçin durmaksızın bağırıyordun?

Sormamak veya durmaksızın sormak. Bir ve aynı. Lal olmak ve durmaksızın bağırmak da öyle.

 

A., memnun yaslandı arkasına. Sorucular dönmemişti. Sorucular dönseydi, cevapları hazırdı. Kurulmamış soruların uydurulmuş cevapları.

beklemeyi sürdürdü A. Çünkü cevapları hazırdı. Unutmamak için içinden tekrar tekrar geçirirken o cevapları, gözlerini kapıya dikip bekledi.

 

Melek Ekim Yıldız

 

   

Kendim'e Attığım Şeyler

 

İlkin: Kendini Ara!

Herkesin utanmaktan söz ettiği, diğerini gösterdiği utanma miktarıyla değerlendirdiği ama hiç kimsenin gerçekten utanma nedir bilmediği bir yerde büyümüştü. Dayatmaya dönüşen değerin anlamsızlaştığını, herkesin şarkı söylediği yerde müziğin olmadığını fark ettiğinde anlayabilmişti. Kendisi de düpedüz utanmazdı. Arsızlığını besleyenin ötekiler olduğunu iddia ederdi, birileri halinden söz ederse. Kimsenin bir şey dediği de yoktu aslına bakarsanız, elinin altında savunmalar hazır tutmayı adet edinmişti. Sonra o rüyayı görmeye başladı. “ Kendine gel!” diyen yüz her defasında değişiyorsa da ses aynıydı: “ Kendine gel!”

Önce üzerinde durmadı rüyanın. Ne de olsa uyanılıyordu. Uyanınca da neydi, kimdi demeye kalmadan siliniyordu bilinçten. Bir, iki, üç derken görmezden gelmeyi başaramadığı bir huzursuzluk abanmaya başladı üstüne. Tam kuşluk vakti. Ne demek, “ kendine gel!” ? Üstelik aynı ses başka ağızlardan çıkmakta. Gönül eğlendirdiği için gönlünü kırdığı, kırık dökük şeylerden hoşlanmadığı için hemen unuttuğu, kinlendilerse de “ ateş olsa cürmü kadar yer yakar” düşüncesiyle vicdanından silkelediklerinden biri de olabiliyordu seslenen, utanmazlığın bin bir yolunu kendilerinden öğrendiği aile eşrafından biri de. Rüyanın ve sesin ama en çok da söylenenin verdiği sıkıntı büyümeye başladığında düşünmek elzem oldu. Kendim dediğin nedir?

Kolaycıydı ve başkasının emeğinin üstüne oturmak onun için sorun olmadığından sağa sola sormaya başladı. Arkadaşlar, ahbaplar, mahallenin görmüş geçirmiş ablaları. Anladı ki bu cenahtan tatmin edici bir cevap bulamayacak. “ Kendi” ile “ ben”i özdeş bilmişler. Kısır döngünün ne uyanık haline faydası vardı ne de rüyadaki sesin sinir bozuculuğundan kurtulmaya. Sorgu alanını genişletmekten başka çıkar göremedi. Zorunlu olmadıkça uğramadığı camii hocasından medet aradı. Hoca, Zümrüdü Anka Kuşu, dedi. 30 kuş dedi. Anlatı da anlattı. Hikâyeyi işitti işitmesine de rüyasına girmiş herkesin diline pelesenk olmuş “ kendi” ile bağlantısını kuramadı. Hoca elinden geleni yapmıştı.

Mahallelinin “ okumuş” adını taktığı tuhaf bir adam vardı. Gördü müydü yolunu değiştirirdi. Adam da bilirdi onun bu halini. Şimdi ne yüzle, demedi. Yüzden bol bir şey yoktu yanında yöresinde. Gitti çaldı kapısını. Uğursuz bir bakışı vardı adamın. Uğursuz muğursuz, dur şimdi. Derdini anlatana dek akla karayı seçti. Kekeledi, nereden başlayacağını bilemedi. O bocalayan dilini ağzında çevirdikçe, Okumuş’un yüzündeki ifadeyi görmemek, görüp de ağzına yumruğu indirmemek için bakışlarını halının solmuş desenine dikti.  Okumuş ses etmeden onun bu biçare halini izliyor, donuk bakışlarını yüzünden hiç ayırmıyordu. “ Kendim”i bilmem ama “ ben” bu adamın ağzını burnunu kırarım diye geçiriyordu içinden. Okumuş kalkıp yan odaya geçince, demin beri sıktığı yumruğu açtı. Ne demeye geldim, diye kızdı kendine. Beş dakika geçti okumuş yok, sonra on oldu. Nerede bu, diyerek kalkıp peşinden yan odaya geçti o da.

Okumuş, kitaplarla dolu bir kütüphaneden peş peşe kitap çekip kucağında biriktiriyordu. Tiksintiyle baktı kitaplara da Okumuş’a da. Hocanın gözünü seveyim, diye düşündü Okumuş kucak dolusu kitabı kollarına bırakırken.

Kendine gelebilmen, bir kendi olma hali ile mümkün. Ara, demişti okumuş onu uğurlarken.

Apartmandan burnundan soluyarak indi. Okumuş’un penceresinin önüne attı kitapları ve seslendi: Okuuuumuuuuş, Okumuuuuuş, Okuuuumuşşş!

Pencere camında görünür görünmez okumuş, çakmağı çakıp kitapların üstüne attı.

 

İkincileyin: Kendini Bil!

Çöpü atmak ilk bahanesiydi, hem bir de yeni doğum yapmış kedinin yavrularını da bir göreyim de ikincisi. Yağmur yağıyor diye uyarıldı. Bir şey olmaz, hemen gidip gelirim. Öyle çekinilecek kadar yağmıyordu üstelik. Çıkmalıydı: Kendime diyeceklerim var! Çıktı. Çöpe ulaşana kadar bir şey demedi. Kedi için ayırdığı yemeği yavrularıyla birlikte barındığı ahşap kutunun yanına bırakana kadar girizgâh niyetine birkaç cümle kurmuştu.

Ne şefkat ne anlayış göstermeyeceğini kesin bir dille belirtmeliydi. Öyle de yaptı. Beklenmedik bir gelişme olduğunu biliyoruz, dedi. Ama beklemeliydik! Sakın, dedi sakın bunlara gerek yok deme. Bunlara gerek var! Bir saat olmadı tırnaklarını kırmızıya boyadın! Sus, yalan konuşma. Saklanma, süslenme, dil oyunu yapma.

Yağmur varla yok arasıydı. Yukarı aşağı yürümeye başladı. Önce hızlı hızlı ardından yavaşladı. Göğe bakmadı. Toprak kokuyordu elbette, içine çekmedi kokuyu. Konuştu, itirazlandı, temin etti, gücendi, halden anlamadı, açık et bildiğini dedi. Nazlandı açık etmeye, kusarım biliyorsun diye uyardı. Kusacaksan burada kus!

Kustu. Nasıl temizlenir demeden çıkardı zihninin karanlık bir köşesine tıkıştırdıklarını. Beğendiremedi ama. Güvenli alandan çık!

Güvenli olmayan alanı teşhir için metrekare başına düşen yağmur miktarının yeterli olmadığını düşündü. Evden aradılar o sıra: Nerede kaldın? Yürüyorum biraz dedi. Aslında yüzüyorum önce sığ ve sonra mümkün olursa daha derinlerime inerek demedi. Üşütme uyarısına, hava güzel cevabını verip eve götürmeyecek dar sokaklardan birine daldı.

Korkmuyorum, diyerek ikna edebileceğini düşündü. Korkmuyordu ama korkmalıydı. Fırlatılıp atılamaz, atılsa da bir köşede unutulamaz o kendi olmayan veya kendi olduğuna kendini ikna edemediği o hali anımsamaktan da korkmalıydı tümden unutmaktan da. Islah olmuşluğuna ikna olamamak derdinden mustarip yürümeyi sürdürdü.

Yavrular biraz daha büyümüş olaydı, dedi çare buymuş gibi. Çok küçük ve çok sarıydılar. Kedileri düşünmek denge sağladı. Denge, acımasızı geri getirdi. Denge, derini göze görünür kıldı. Onun da kendisine bakacağını bilerek derine dikti gözünü.

Biliyorsun, biliyorsun, elbette biliyorsun!

Sayfalar kendiliğinden açılmaya başladı. Bir bir bir.

Yüzeyde tiksinti. Kendine.

Az aşağı inince gülüş: Kendine.

Daha derinde bilgi: Kendine

 

Üçüncüleyin: Kendini Unut!

Yedek maske almayı unuttuğunu fark ettiğinde yolu yarılamıştı. Dönse dönerdi. Daha vakit vardı. Dönmedi. Çekmecelerden birine birkaç maske bırakmıştım, diye düşündü. Devam etti. Çekmecedeki maskenin renginin uçuk mavi olduğunu anımsayınca durakladı yine. Dönmedi ama bugün de değiştirmeyiveririm telkiniyle iteledi kendini gideceği yöne. Kendi kirli soluğunu yeniden ve yeniden içine çekeceği güne hazır, hız verdi adımlarına. Birkaç bin beyin hücresi daha geri gelmemek üzere gidecek, ilerleyen yaşında bunama olasılığını yükseltecekti. Şimdilerde “ demans” deniyor, bunama deme, diye uyardı kendini.

Önünde uzanan günü düşünecek gibi oldu. Ders programını gözünde canlandırmaya kalmadan adamın sesini işitti. Sesin arsız tınısı durdurdu onu.

Okuuuummmuuuş, Okuuumuuuuş, Okuuumuş!

Yanık kokusu, havaya savrulan küller, kitap sayfaları. Okuuumuuuş!

Kucağında ciyaklayan bir kedi yavrusu tutmakta olan kadının yanan sayfalara dikilmiş bakışlarından uğultuyu andıran bir ses geliyordu. Adam, Okumuşşş diye bağırdıkça, yavru kedi ciyakladıkça, kadın inanmadıkça kıpırdayamadı yerinden. Yakılmış tüm kitapları düşündü. Kitapları yakılmış tüm yazarları. Protagoras’ın “ Tanrılar” adlı eserinin felsefe tarihinde yakılan ilk kitap olduğunu. Yakılan insanlar sonra düştü aklına. Etin kokusu burnunda öfkeyle baktı adama ve kadına. Düşündüklerini unuttu sonra. Ders zilinin çoktan çaldığı aklına gelmedi. Öğrencilerin günün ilk dersini hevessiz ve uykulu gözlerle beklerken, gelmeyişini bile fark etmeyeceklerini düşünmedi. Adamı sustursa sustursa şu kadın susturur besbelli, diye geçirdi içinden. Kadının adama baktığı yoktu. Adam kadını fark etmemişti. Kedi de susmamıştı.

Gürültüyü, savrulan külleri, adamı, kediyi ve kadını bir tek o görüyor, yalnızca o işitiyormuş gibiydi. Rüyada mıyım acaba, düşüncesi düştü aklına. Uyanık olduğunu biliyordu. Oradan uzaklaşması gerektiğini bildiği gibi. Kıpırdamadı. Kıpırdamayı düşünemedi bile. Tek düşünebildiği, adamın da kadının da maske takmadığıydı. Maske, mesafe, hijyen. Defalarca yineledi bunu. Maske, mesafe, hijyen. En nihayetinde başka bir cümle kurmayı başardı: “ Kedi, sarı değil,” dedi. Kedi sarı değil, hiç değil!

 

Melek Ekim Yıldız

 

 

 

 

ola ki

 Size susmanın

            kıyısına yağınca kar,

  benzersizin çiçeği tomurcuklanır

                         belleğinizde.

  Unutulmamışı açacak gibidir,

              belki beyaz

                   belki mavi

                           ola ki kırmızı.

Mey

Şema

 Düşemedi toprağa,

genişçe bir yaprakta asılı kaldı...

Kış gelir; geliyor belki de, dedim.

Gelir ve savurur.

Toprak alır sonra beni, büyütür.

Büyürüm. Büyümesem de olur.

Gömülürüm derine

                       hep daha derine

                                     inerek;

düşemeyişi unuturum mutlaka.

Mutlaka unutmak, belleğin utancı. Belleğin utancı ya,

üstüme alırım o utancı, giyerim. Sıcak tutar.

                              Yanaklarım kızarır: kırmızı yakışır.

Kırmızı yakışmaz herkese öyle. Düşeyim diye kendini savurup savurup 

hep kendinde kalana - öyle ceza gibi - kendi kalana.

Bana,

kırmızı yakışır. Çok yakışır.

Mey