Yağmur Suyu.../ Haiku

Yapabilseydim,
dudaklarıma değmiş yağmurun
suyundan sürerdim karanlık ağzına...


Mey

Soruların Hikayesi...

Soruların Hikâyesi

Bu dağlarda soğuk, insanın iliklerine işler. Ana Maria ile Mario, ocak şafağından on yıl önceki bu keşif gezisinde benimle birlikteler. Her ikisi de gerillalara yeni katıldı ve bir piyade teğmeni olarak benim görevim, onlara daha önce başkalarının bana öğrettiği şeyi, dağda yaşamayı öğretmek. Önceki gün, koca Antonio'yla ilk defa karşılaştım. İkimiz de birbirimize yalanlar söyledik.

O, mısır tarlasına bakmaya gittiğini söyledi, ben de ava çıktığımı. İkimiz de yalan söylediğimizi ve ikimizin de bunu bildiğini biliyorduk. Ana Maria'yı keşfe devam etmesi için bırakıp, pusulanın yardımıyla önümdeki yüksek tepeyi haritan üzerinde bulup bulamayacağımı görmek için nehre geri döndüm. Aslında koca Antonio'yla yeniden karşılaşmak istiyordum. O da aynı şeyi düşünmüş olacak ki, daha önce karşılaştığımız yerde yeniden rastlaştık.

Tıpkı dün olduğu gibi, koca Antonio yere oturmuş, yeşil yosunlarla kaplı huapac ağacına sırtını dayamış, sigarasını sarıyor. Karşısına oturup pipomu yakıyorum.

Peki, siz de bizim eşkıya olduğumuzu düşünüyor musunuz?" diye soruyorum. Koca Antonio, havaya doğru koca bir duman üfleyip öksürerek kafasını olumsuz anlamda sallıyor. Bundan cesaret alarak bir soru daha soruyordu: "sizce biz kimiz?"

"bunu senin anlatmanı tercih ederim." diye cevaplıyor, gözlerimin içine bakarak.

"uzun bir hikaye bu!" deyip zapata'yı ve villa'yı, devrimi, toprakları, adaletsizliği, açlığı, cehaleti, hastalığı, baskıyı ve her şeyi anlatmaya başlıyorum. Sözlerimi, "işte zapatista ulusal kurtuluş ordusu böyle doğdu." diyerek noktalıyorum. Ben konuşurken sürekli yüzüme bakan koca Antonio'nun yüz çizgilerinde bir işaret arıyorum.

"zapata'dan az daha bahsetsene," diyor, biraz daha duman üfleyip öksürürken.

Anlatmaya Ananecuilo'yla başlayıp, ayala planı, askeri örgütlenme, köylerin örgütlenmesi ve chinameca ihanetiyle devam ediyorum. Hikayem bitene kadar koca Antonio bana bakmayı sürdürüyor.

Ben bitirince, "hikâye böyle değildi," diyor.

Şaşkınlıkla, "değil miydi?" diye kekeliyorum.

"hayır, değildi," diye üsteliyor koca Antonio. "şimdi sana zapata'nın gerçek hikâyesini anlatacağım."

Biraz daha tütün çıkarıp sigara sarmaya başlıyor, bir yandan da hikâyesini anlatıyor. O anlatırken, geçmişle şimdi, tıpkı benim pipomun dumanıyla onun sigara dumanı gibi iç içe giriyor, birbirine karışıyor.

"tarihin çok eski çağlarında, dünyayı yaratan ilk tanrılar hala geceleri ortalıkta gezinirken, ik'al ve votan adlı iki tanrının varlığından bahsedilir. Bu ikisi aslında tek bir tanrıydı. Biri arkasını döndüğünde öbürü, öbürü döndüğündeyse diğeri görülebilirdi. Birbirlerinin tam zıddıydılar. Biri, nehirdeki mayıs sabahı gibi aydınlıktı. Diğeri, mezarlıktaki gece gibi karanlık ve soğuktu. Aynıydılar. İkisi birdi, çünkü birini oluşturan diğeriydi. Ama yürümezlerdi. Aslında bir olan bu iki tanrı, daima oldukları yerde durur, hiç kıpırdayamazlardı. Bir keresinde 'ne yapsak acaba?' diye sordular birbirlerine. 'hayat böyle hüzünlüdür," diye şikayet ettiler, aslında bir olan ve oldukları yerde kalan bu iki tanrı. 'gece bitmiyor' dedi ik'al. 'gün bitmiyor,' dedi votan. 'hadi yürüyelim,' dedi aslında iki olan biri ötekine. 'nasıl yürüyeceğiz?' diye sordu öteki. 'nereye?' diye sordu ilki.

"sonra fark ettiler ki, önce nasıl, sonra nereye diye sorarak azıcık da olsa hareket edebiliyorlardı. Aslında iki olan biri, az da olsa hareket ettiklerini görünce mutlu oldu. Sonra ikisi de aynı anda hareket etmek istediler ama beceremediler. 'şimdi ne yapsak acaba?' önce biri, sonra diğeri öne doğru eğildi ve bir kez daha hareket ettiler. Sonra ortak bir karara vardılar, artık hareket edebildiklerine göre, önce biri, sonra diğeri hareket edecekti. Böylelikle hareket etmeye başladılar, kimse hareketi önce kimin başlattığını hatırlamıyordu, çünkü sonunda hareket edebiliyor olmaktan çok mutluydular. 'artık hareket edebildiğimize göre, hareketi önce kimin başlattığının ne öncemi var?' dediler, birbirinin ayıbı olan iki tanrı. Gülmeye başladıktan sonra anlaşmaya vardıkları ilk konu, dans etmek oldu. Böylece dans ettiler, biri bir adım atıyor, diğeri başka bir adımla onu takip ediyordu. Dans ederek uzun bir zaman harcadılar, çünkü dans etmekten çok mutluydular.

"sonun da dans etmekten yorgun düştüler ve dans dışında ne yapabileceklerini düşünmeye başladılar. İlk sorunun 'nasıl hareket edebiliriz' in cevabını bulmuşlardı: 'beraber, ama anlaşarak ve ayrı olarak.' bu soruyu pek kafalarına takmadılar, çünkü sordukları sorunu farkına vardıklarında, zaten çoktan hareket etmeye başlamışlardı. Sonra, önlerinde gidilecek iki yol olduğunu gördüklerince ikinci soru geldi. Yollardan biri kısaydı. Yolun çok yakınca bir yerlerde son bulduğunu açıkça görebiliyolardı. Ayaklarında hissettikleri, yürümekten kaynaklanan haz öylesine büyüktü ki, hemen kısa bir yolda yürümek istemedikleri konusunda anlaştılar ve uzun yolu seçerek yürümeye başladılar. Uzun yolu seçerek verdikleri cevap onları başka bir soruya götürdü: 'bu yol nereye gidiyor?' uzunca bir süre bu sorunun cevabı üzerinde düşündüler ve aslında bir olan bu iki tanrı, bu uzun yolu yürümeden sonunun nereye varacağını göremeyeceklerinin farkına vardılar. Eğer oldukları yerde kalırlarsa, uzun yolun nereye varacağını asla bilemeyeceklerdi.

"böylelikle aslında bir olan bu iki tanrı, birbirlerine 'haydi, yolın sonuna dek yürüyelim öyleyse,' diyerek yola çıktılar; önce biri, sonra diğeri. Bir süre sonra uzun yolu yürümenin uzun zaman alacağını fark ettiler ve ortaya başka bir soru çıktı: ' bu kadar yolu uzun süre yürümeyi nasıl becereceğiz?' oldukça uzun bir süre bunun cevabını düşündüler, önce ik'al, gündüzleri nasıl yürüyeceğini bilmediğini, sonra da votan geceleri yürümekten korktuğunu söyledi. Uzun uzun ağladıktan sonra ulumayı kesip bir karara vardılar. İk'al ın geceleri, votan'ın da gündüzleri yürüyebileceğini fark ettiler. Sorunu cevabını bulmuş oldular; böylelikle her zaman yürüyebileceklerdi.

"işte o günden beri tanrılar hep bu şekilde soru sorarak ve durmaksızın yürüyorlar. Asla bir yere varmazlar ve asla bir yerden ayrılmazlar. Böylece dürüst kadınlarla dürüst erkekler tanrılardan soruların sadece yerinde durmak için değil, yürümek için de gerekli olduğunu öğrendiler. O gün bu gündür dürüst erkeklerle dürüst kadınlar yürümek için sorular sorarlar, bir yere vardıklarında 'hoşça kal ', oraya veda ederken de 'merhaba' derler. Asla oldukları yerde durmazlar.

Artık iyice kısalmış olan pipomun ağızlığını kemirerek oturuyorum. Koca Antonio'nun anlatmaya devam etmesini bekliyorum, ama onun daha fazla konuşmaya pek niyeti yok gibi görünüyor. Söyleyeceği önemli bir şeye engel olmaktan çekinerek. "peki ya zapata?" diye soruyorum.

Koca Antonio gülümsüyor. "bilmek ve yürüyebilmek için soru sorman gerektiğini şimdi öğrendin işte." öksürüp ne zaman sardığını fark etmediğim bir sigara daha yakıyor. Sözcükler ağzından, dudaklarının arasından çıkan dumanların arasından, toprağa düşen tohumlar gibi dökülüyor.

"zapata, bu dağlarda ortaya çıktı. Zapata doğmadı, derler. Sadece birdenbire beliriverdi. Onun, çıktıkları uzun yolun ardından buraya ulaşan ik'al ve votan'ın ta kendisi olduğunu, iyi insanları korkutmamak için tek bir kişiye dönüştüğünü söylerler. Bu kadar uzun süre beraber yürüdükten sonra, ik'al ve votan birbirlerinin aynı olduklarını, gündüzleri ve geceleri tek bir kişiye dönüşebildiklerini öğrenmişlerdi. Buraya vardıklarında bir oldular ve zapata adını aldılar. Zapata, buraya vardığını ve buranın o uzun yolun nereye varacağı sorusunun cevabını bulacağı yer olduğunu söyledi. Bazen aydınlık, bazen karanlık olacağını, ama hep tek olacağını söyledi; votan zapata ile ik'al zapata, beyaz zapata ile siyah zapata. Her iki yol da dürüst erkekler ve dürüst kadınlar için aynı yoldu."

Koca Antonio, heybesinden küçük bir naylon torba çıkarıyor. İçinde Emiliano Zapata'nın 1910 tarihli çok eski bir fotoğrafı var. Zapata'nın sol eli bel hizasındaki süvari kılıcını kavramış. Sağ elinde ise bir tüfek duruyor. Üzerinde, omzundan çaprazlama asılmış iki fişeklik, bir de göğsünü soldan sağa dolanan siyah beyaz bir kuşak göze çarpıyor. Ayakları hem duruyormuş hem de yürüyormuş, bakışları sanki 'işte buradayım!' ya da 'geliyorum oraya!' der gibi. İki merdiven var. Karanlıktan çıkıp gelen birinde, daha karanlık suratlı zapatistalar var, sanki derinlerden geliyor gibiler. Aydınlatılmış olan diğer merdivendeyse kimse yok, nereden gelip nereye gittiği belirsiz. Tabii eğer tüm bu ayrıntıları gördüğümü söylersem yalan olur, bu ayrıntılara dikkatimi çeken koca Antonio oldu. Fotoğrafın arkasında şunlar yazılıydı.

General emiliano zapata, güney orduları komutanı.

Gral. Emiliano zapata, jefe del ejercito suriano.

Le general emiliano zapata, chef de l'armee du sud

1910. Fotoğraf: agustin v. Casasola.

Koca Antonio, "bu fotoğrafa çok soru sordum. Öyle geldim buralara," diyor. Öksürüp sigara izmaritini fırlatıyor. Fotoğrafı bana vererek, "al bunu," diyor, "böylelikle ona sorular sormayı... Ve yürümeyi öğrenirsin. Vardığında ' hoşça kal ' demek daha iyidir. O zaman ayrılırken acı çekmezsin." gitmeye hazırlandığını belli ederek elini uzatıyor.

O günden sonra koca Anotino, beni her gelişinde "hoşça kal!" diye selamladı ve her gidişinde el sallayarak "geldim işte!" dedi.

S. Marcos

Soluk...

Kıştı
ve buza kesmişti dünya.
Soluğumda, diye düşündü. Ilık bir şey; kimileyin kor ateş ama.
Isıtır beni. Gözlerini kapattı. gülümsedi.
Derken gerçeğin dayatması: İçine aldığın her soluğu bırakırsın. Dünyaya. En nihayetinde...

Mey

                                                            Adriana Caruso      

Keşkeler Listesi...

Neşe ve düş'le açılmış
yolları
yürüyemez
hoyrat ayaklar, demiştim. Dinleseydin...

Mey

Hep.../ Haiku

Yapabilseydim,
güz'ü terk etmiş kuşların
dilimin ucunda unuttukları şarkıyı söylerdim.
Sana. Hep...


Mey

                                                   Kyin Shim

İtina..

Üstüne titriyor
- içimde haberli olmadığın bir bakış -
gecenin;
ayın,
yıldızların
ve onları yer yer örten grimsi bulutların.
Sana sabahı verecek diye. Baktıkça, bakmaktan bıkmadıkça...


Mey

Çise.../ Haiku

Yapabilseydim,
dalından düşmüş yaprağın
peşi sıra savrulan çisenin inadını
yazardım...


Mey

                                                                  N. Javed

Sabah / Masal Ki...

                                                                                                 a .a. p  için...


Bu gün ne yapacaksın, diye sormuştu adam. Ayrı geçirilecek zamanın kıskançlığı ve yakıcı özlemiydi sesindeki.
Anlamıştı kadın. Gülümsemişti üstelik.
Bekleyeceğim, demişti. Dönüşünü.
Uzunca kurdular o anı. Ayrı ayrı. Ve hayıflandılar:
Olabilirdi...


Mey

                                                           T. Gosselin

Şüphe ve Kesinlik...

Bilmiyoruz.
Eminiz öte yandan.
Bendekinin sen,
sendekinin ben oluşuna.
İnsanız: Şüphe gitmiyor başımızdan.
Soruyoruz: Büyük bir şüphe, nasıl bunca kesin olabilir?
Cevabı bilmiyoruz.
Eminiz öte yandan. Günler geçiyor.
Şüphe ve kesinlik, tatlı tatlı biçiyor içimizde bir yeri.
Sesimizi çıkarmıyoruz...


Mey

Yeti.../ Haiku

Yapabilseydim,
suskun ağzının
söz'süz bıraktığı yerleri yazardım...


Mey

Çingene Falı...

İçimdeki çingenenin falı kötü çıktı, diyor.
Nasıl kötü, diye soruyorum. İçinde çingene mi var, sorusunu atlamışlığım salt şaşkınlığımdan.
' Ebedi yakınlığın düşüncesi olan bir düşüncenin kıyısında yaşıyor!muşuz, diye cevap veriyor.
Şaşkın bakıp, bunun neresi kötü, diyorum.
Falcılığı kötü, diyor.
Anlamadım, diye atılıyorum cidden anlamadığımdan.
Anlamamamı ayıplar gibi bakışı.
Bizimki, diyor. Ebedi yakınlık değil.
Ne peki, diyorum sabrım çoktan tükenmiş gibi.
Ebedi uzaklık, diyor. Ebedi kalmaya ahdetmiş bir uzaklık. Gözleri dalgın, susuyor.
Sessizlik uzayınca, boş ver diyorum. Fal işte!
Çingene işte, diyor o da gülerek. Birer çay daha istiyoruz, sözü yitirmiş boğazımızı ılık tutmak için...

Mey

Uyurgezer ve Öteki...

Bütün gece hiç kırpmadı gözlerini. Uyurgezerin
adımlarını izliyordu çatısında. Her adım
yankılanıyordu, engelsiz, kendi boşluğunda,
yoğun ve kof. Pencerede durdu, bekledi,
düşerse yakalamak için. Ama
ya kendisini de sürüklerse düşerken? Bir kuş gölgesi mi
duvarda? Bir yıldız? Öteki mi? Elleri mi?

Boğuk bir gürültü duyuldu kaldırımda. Tan ağarıyordu.
Pencereler açıldı. Koştu komşular. Uyurgezer
iniyordu hızla demir yangın merdivenini
yardım götürmek için pencereden düşene....


Yannis Ritsos

Saatler ve Tutku...

Günü bıraktı,
öğle sonlarını da.
Sabahı bıraktı,
kuşluk vakitlerini de.
akşam üstleri zorlu hala;
rengi sevilen bir şeyi - kimseyi - anımsattığından belki.
Aynı düş mümkün mü, merakının hesaplattığı saatleri?
Üzerinde çalışıyor...


Mey

Bulunmuş Mektuplar / İyiyim…

Mektuplar evime, at pazarından satın aldığım eski bir komedinin çekmecesinde geldi. Hiç açılmamış zarfları gördüğümde, birinin okumak istemediği mektupları buraya atıp unuttuğunu düşündüm.  Her birinin başka kişilerden bambaşka kişilere gönderilmiş mektuplar olduğunu fark ettiğimde merak dayanılmaz hale gelmişti. Çekmeceleri temizleme işini bir yana bırakıp elime gelen ilk zarfı açtım. Kim vazgeçebilirdi ki o kime ve kimin tarafından yazıldığı belirsiz birkaç cümlenin verdiği büyülü hazzı…

 İyiyim.
Unutmaya çalışıyorum. Bir de anlamaya.

Gün’ün benden çekildiği

Ve geri döndüğü saatlerin göğ’üme yayılan renginin

İçimi neden bunca  acıttığını.

Unutmuyorum yine de.
Anladığım da söylenemez.
Ama iyiyim…”

Mektubu usulca zarfına yerleştirdim. Anlamadığını unutamamanın acısı geçmez ki, diye düşündüm. Keşke geçse…

Mey

Hikaye'den Yol...

Uç uca eklenmiş küçük
hikayelerden yapılmış -
uzun, upuzun - bir yoldu asıl hikaye.
Üzerinde hiç yürünmeyen ve hep düş'lenen...


Mey

Kendini Kuş Sanan Balığın Kısa Öyküsü...

Anladı, aslında kuş olmadığını
oltanın ucunda
çırpınırken. İçi elvermedi kabule.
Kanatlarımdan vurulmuş olmalıyım, diye düşündü iğne ağzını yırtmadan hemen önce...


Mey

Uyanma... / haiku

Gecikmiş sabahların
kirlettiği rüyayı
yatıştırmaktı. Uyanmak dediğin...


Mey